Topica và Phạm Minh Tuấn là một cái tên không xa lạ trong giới startup Việt. Phạm Minh Tuấn, sinh năm 1975 là CEO của Tổ hợp Giáo dục Topica, đơn vị đào tạo trực tuyến tiên phong xuất khẩu công nghệ E-learning.
Là một người có nhiều năm kinh nghiệm làm việc với các startup, anh Phạm Minh Tuấn đã có dịp chia sẻ rất nhiều thông tin đến nhân sự và các bước quan trọng để startup ở Việt Nam.
* Câu hỏi muôn thuở với các startup: Trước khi khởi nghiệp, một startup cần chuẩn bị những gì?
- Chuẩn bị sẵn sổ đỏ để cắm, phải có co-founder biết code và mỳ tôm (cười).
Hầu hết những người làm startup ở Việt Nam đều phải cắm xe, cắm nhà trong thời gian đầu khởi nghiệp. Mặc dù bây giờ đã có nhiều nhà đầu tư, quỹ đầu tư mạo hiểm nhưng họ cũng ngại chi tiền cho các công ty ở giai đoạn sớm mà thường tập trung vào các startup đã có sản phẩm, doanh thu rồi mới đầu tư vào.
Trong khi đó, từ vòng gọi vốn Series A đến vòng gọi vốn Series B là cả một khoảng cách thời gian cực kỳ lớn.
Vì vậy, để sống được qua giai đọan này vẫn phải cắm sổ đỏ mới tiếp tục lên đến vòng gọi vốn B. Ý của tôi đó là trước khi startup kêu gọi được đầu tư, bạn sẽ cần một nguồn vốn lớn để duy trì.
Quan trọng hơn, startup vừa phải có công nghệ và phải có hiểu biết về ngành đó. Chẳng hạn như Lozi, muốn thành công chắc chắn các bạn founder phải hiểu về lĩnh vực ăn uống. Anh nào làm nghề gì phải hiểu về ngành đó.
Thời gian đầu, Topica có 12 founder đều là giảng viên đại học, hiểu được phương pháp để thuyết phục các thầy giáo, giảng viên nghe theo và làm cùng với mình. Những việc đó tưởng chừng nhỏ nhưng nhiều cái người trong ngành làm rồi mới có lợi thế nhất định.
* Không có tiền, làm sao để Topica tìm kiếm được những người cùng chí hướng để xây dựng nền tảng trong giai đoạn đầu?
- Thực sự 2-3 năm đầu tiên khi Topica mới là phôi thai thì tuyển người rất khó.
May mắn của tôi là trước khi khởi nghiệp đã từng đi làm nhiều năm, ở nhiều nơi nên cũng tụ tập được anh em làm cùng. Chẳng hạn như hồi làm dự án ở ĐH Bách Khoa, tôi đã có nhiều đồng nghiệp nên nhờ họ luôn. Hay một số anh em đồng nghiệp ở Hungary và cơ quan khác nữa tôi cũng rủ về làm.
Tuy nhiên, thuyết phục mọi người đi theo mình đã khó nhưng giữ được họ còn khó khủng khiếp hơn. Vì lương lúc đó lúc trả lúc không, sản phẩm cũng chẳng có gì nhưng cái duy nhất của tôi có lúc đó là niềm tin.
Ngay cả khi không có tiền trả lương thì nhiều anh em vẫn sẵn sàng chung tay vì họ tin rằng tôi sẽ không bao giờ bỏ cuộc.
Một trong những yếu tố khó khăn nhất khi khởi nghiệp là tìm được đội ngũ những người tin bạn không bao giờ bỏ cuộc.
* Vậy theo anh làm sao để có được niềm tin đó?
- Cái hay của việc đã từng làm ở các công ty khác trước khi khởi nghiệp là tôi có sẵn mạng lưới tin mình, tin vào năng lực và cả độ “lì” của mình.
Và muốn có được niềm tin của người khác tất nhiên bạn phải đi làm thuê để tích lũy những mối quan hệ này. Làm việc với những người có trình độ cao hơn mình, có niềm tin thì dần dần mình cũng sẽ học hỏi được.
Theo tôi biết thì ở Việt Nam, hầu hết các founder đều khoảng 29 tuổi khi bắt đầu khởi nghiệp và trước đó đã từng chinh chiến 7-8 năm ở nhiều công ty khác nhau rồi.
Còn ở Mỹ, những công ty được định giá hàng tỷ đô thì các founder đều 31 tuổi. Họ có thể không làm thuê, nhưng đã mở và thất bại nhiều startup trước đó. Tới khi thành công, đa số đều ở độ tuổi 31.
* Niềm tin có bị ảnh hưởng khi anh đưa ra những quyết định sai lầm?
- Đã là startup thì chắc chắn phải sai lầm, không những thế còn sai liên tục. Nhưng chúng tôi sẵn sàng bỏ qua để làm lại. Ngay cả khi các bạn startup, nếu sai thì nên bỏ qua, đừng chỉ trích nhau. Lỗi chẳng quan trọng tại ai mà quan trọng là chấp nhận và tiếp tục chiến đấu.
Topica cũng suýt chết 10 lần nhưng chúng tôi vẫn làm. Nếu mình chọn đúng mô hình thì tăng trưởng rất mạnh. Mà mô hình tăng nhanh thì tiền đầu tư đi trước, tiền thu về đi sau. Chi tiền đi phải 6 tháng sau mới thu hồi về được. Trong 6 tháng đó chúng tôi luôn rơi vào trạng thái hết tiền.
* Năm 2008, thời điểm IDG đầu tư vào Topica, trong tay anh đã có gì để thuyết phục nhà đầu tư?
- Lúc đó Topica có khoảng 20 người và chưa có doanh thu, cũng chưa có sản phẩm. Nhưng chúng tôi có áp lực để tạo ra sản phẩm.
Nhiều bạn hỏi tôi khi khởi nghiệp có nên gặp quỹ đầu tư sớm không? Tôi trả lời kể cả chưa có sản phẩm thì gặp luôn để họ biết đến mình là startup từ bây giờ và mỗi quá trình phát triển của mình hãy để họ thấy khả năng tăng trưởng nhanh.
Nhưng để gọi được vốn từ họ thì tất nhiên quỹ đầu tư sẽ chọn sản phẩm có người dùng rồi.
* Theo anh, khi startup có đồng sự rồi thì nên tập trung ý tưởng sáng tạo có nhiều rủi ro hay ý tưởng có tính lâu dài và ổn định?
- Đây là vấn đề về quan điểm sống, có hai khía cạnh để trả lời. Nói đơn giản là làm kiếm tiền để sống hay làm vì đam mê. Có những người chỉ cần có thu nhập ổn định là có thể sống nhưng có người lại không hài lòng, muốn làm gì đó ấn tượng, để đời... Hãy chọn theo triết lý sống của mình.
Muốn startup thành công thì làm phải có cái gì đó ám ảnh. Thời buổi bây giờ không có cái gì gọi là ổn định vì công nghệ thay đổi quá nhanh. Ngày xưa các bạn có thể nghĩ ra trường xin đi làm một chân điều phối cho hãng taxi Mai Linh hay Vinasun là ổn định lắm rồi nhưng công việc này 3 năm nữa có thể sẽ biến mất vì hầu hết các hãng taxi hướng tới dùng apps để gọi.
Hay trước đây chuyên gia hàng đầu thế giới làm bàn phím điện thoại bán cho Nokia hay Samsung thì giàu nhưng giờ chết đói. Khởi nghiệp bán cà phê, cửa hàng tồn tại được 5 năm là tốt, đến năm thứ 6 chắc chắn phải tính đến rủi ro.
Các bạn luôn phải thích nghi với công nghệ mới. Xưa nay nhìn người khác làm giàu từ ngành của họ, bây giờ các bạn muốn làm giàu thì phải đột phá công nghệ, sản phẩm không chỉ có sức cạnh tranh trong nước mà phải át được cả nước ngoài.
Theo Tri thức trẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét